Tag: Satire

Humor en handicaps

We zijn geanimeerd in gesprek en ik wil een slokje drinken nemen. Als het glas bijna mijn lippen raakt, gooi ik spontaan de gehele inhoud in mijn gezicht. Terwijl de ginger ale uit mijn haren en van het puntje van mijn neus druipt, komt mijn man niet meer bij van het lachen. De kat gaat voor de zekerheid een eindje verderop zitten, de hond vindt me bijzonder lekker ruiken.

Nee, ik wilde niet ‘lekker gek’ doen. Ik ben behept met een neuromusculaire ziekte en in periodes heb ik erg last van spasmes/stuipen of ontbreekt het nogal aan coördinatie en motoriek. Dat is op zichzelf best lastig en soms uitgesproken vervelend maar goed, gelukkig levert het ook hilarische situaties op. Althans, ik en mijn omgeving kunnen er vaak hard om lachen. Als ik mijn boterham plots door de kamer gooi, de macaroni door de keuken vliegt, ik spontaan midden in de kerstboom donder, een reuzestap neem over een piepklein drempeltje of mezelf met het geven van een hand wil voorstellen aan een arts en hem tegelijkertijd per ongeluk tegen zijn schenen schop.

Toegegeven, soms levert het gemixte taferelen op. Zoals de keer dat ik viel en tegelijkertijd twee tassen boodschappen de lucht in gooide. Mijn man zei verschrikt ‘Wat doe je nou?’ Waarop ik zwaar de pest in snauwde “Ik ga er even bij liggen, nou goed!”. Hij heeft zich een kwartier staan te bescheuren (iets wat voorbijgangers die me kwamen helpen niet konden waarderen, aan hun boze blikken te zien). (Jawel, ik kon er later zelf ook om lachen). Of een andere keer in Moviepark Duitsland. Om de Halloween optocht goed te kunnen zien, was ik op een flinke verhoging gaan staan. Mijn evenwichtsorganen kregen alleen een hickup waardoor ik naar voren viel. In een reflex steek ik mijn armen uit om mijn val te breken, raak het achterhoofd van een mijnheer voor me en duw zo zijn gezicht vol in zijn broodje vlees, salade en saus. Snel probeer ik uit te leggen dat het een ongelukje is en mijn excuses aan te bieden maar van schrik en het zien van zijn gezicht vol saus en sla, schiet ik tegelijkertijd in de lach. Gelukkig accepteerde hij sacherijnig toch mijn excuses en konden we ons uit de voeten maken voor hij zich bedacht.

Sommige mensen zullen denken dat ik getikt ben waarschijnlijk. Een zomer liep ik met een flinke groep hondeneigenaren kletsend door het park. Uit mijn ooghoek zie ik onze hond bij twee jonge meiden op een bankje om aandacht en een hapje eten bedelen. Hij luisterde niet naar mijn roepen dus loop ik zo gehaast als ik kan er heen. Of eigenlijk kan ik dat niet. Als ik vlak bij hen ben, vallen de spieren van een been dan ook uit. Ik beland vlak voor hun neus op een knie, alsof ik ze een huwelijksaanzoek wil doen. En tja, ik ben een beelddenker. Terwijl twee paar zwaar opgemaakte ogen verschrikt en geërgerd naar me kijken, zie ik helemaal voor me hoe bizar dit eruit moet zien. Hysterisch lachend zeg ik ook nog dom “Ik ga jullie geen aanzoek doen hoor”.

Vanmiddag ontstond er op twitter een felle discussie over een filmpje van een cabaretière. Ze speelt elk filmpje een ander type en deze keer was dat iemand met spasmes die een make-up turorial geeft. Verschillende mensen waren er boos om geworden en iemand die zelf veel last heeft van spasmes had haar aangesproken op vermeend kwetsend zijn van het filmpje. De cabaretière reageerde met nog een filmpje waarin ze als hetzelfde typetje excuses aan bood. Dat viel in nog veel slechtere aarde.

Hoewel ik me de verontwaardiging over het tweede filmpje wel kan voorstellen en ik dat filmpje ook niet bijster grappig vond, viel me op dat de reacties ontzettend boos, fel en in mijn ogen nogal tegenstrijdig waren. Mensen die menen dat gehandicapten volledig gelijk zijn aan niet gehandicapten en evenveel mee tellen in de maatschappij, spraken tegelijkertijd uit dat handicaps niet gebruikt zouden mogen worden in sketches en (poging tot) satire omdat het mensen (gehandicapten) zonder meer zou kwetsen. Er kwamen bakken haat voorbij en er werd opgeroepen massaal te rapporteren om het filmpje en het liefst de cabaretière in kwestie van sociale media af te krijgen.

U voelt wel aankomen dat ik het hier niet mee eens ben. Sowieso denk ik dat er niet gelachen wordt om de handicap maar om de – in mijn ogen grappige – situatie die er uit voort kan komen. Humor is bovendien een van de manieren om met moeilijke dingen om te gaan, of het nu gaat om de handicap voor de gehandicapte of de ongemakkelijkheid die het zien van een handicap nu eenmaal vaak oplevert aan de kant van de niet gehandicapten. Mij geeft het in elk geval wat luchtigheid. Mijn inziens zou het verder goed zijn overal gehandicapten bij te betrekken. De zichtbaarder  het is, de normaler het immers wordt. Tot slot denk ik ook wel enige hypocrisie te zien. De zwetende, etende, schreeuwende en nog meer etende dikke mannen uit Draadstaal worden veelal als ontzettend grappig gezien maar de vrouw met spasmes als typetje gebruiken zou uitsluitend kwetsend zijn.

Enfin, ik mengde me met mijn mening in de discussie. Niet met gestrekt been ofzo. Ik stelde wat vragen en gaf aan hoe ik er zelf in sta. Gelukkig kwamen er enkele normale gesprekken uit voort. Verbazingwekkend waren er meer die op wilden komen voor gehandicapten zoals ik maar dat deden door mij uit te schelden, zwart te maken, op negeren te plaatsen of te blokkeren. Direct en indirect werd ik bovendien weggezet als kwetsbaar, slachtoffer, kwetsbaar slachtoffer, zielig, een target, iemand die ontzien moet worden of iemand die humor per definitie niet aan zou kunnen. Ik zou verder een bitch zijn, het empathie-gen zou bij mij ontbreken en uiteraard vonden enkele mensen dat ik mijn bek moest houden. Niet gehandicapten legden me uit dat gehandicapten – opnieuw, zoals ik dus – het loodzwaar hebben, de handicap haten en deze door dit soort sketches pijnlijk in het gezicht geworpen krijgen, humor mentaal niet aan kunnen of zelfs met humor ‘kapot gemaakt worden’. Ow en het was geen humor maar ‘validistische pesterij’ zo werd me uitgelegd. Kortom, ik moest het verschrikkelijk vinden en als ik het niet verschrikkelijk vond, was ik een kutwijf.

Gelukkig kan ik daar met mijn zwarte gevoel voor humor ook om lachen.

Comments (2)



Satire is geen grap als het om Zwarte Piet gaat?

Afgelopen vrijdag bij Pauw en Witteman. Men trapt af met een discussie over racisme in Nederland naar aanleiding van media fragmenten, waaronder het inmiddels beruchte fragment fragment uit satirisch(!) nieuwsprogramma ‘Volgende Week’. In een stukje Sinterklaas journaal zien we dat de Zwarte Pieten de Staf van Sinterklaas vergeten zijn, Dieuwertje Blok vraagt zich bezorgd af wat er zal gebeuren als de stoomboot weer terug moet naar Spanje. Vervolgens zien we een fragment uit de film ‘Amistad’, een film over de verschrikkingen van de slavernij. De verontwaardiging aan tafel is enorm en iedereen die ook maar iets te maken heeft gehad met het fragment uit ‘Volgende Week’ of heeft gewaagd er met enige gene om te lachen, wordt rap veroordeeld. Thierry Baudet (publicist) tracht enig tegen geluid naar voren te brengen maar krijgt hier amper de kans voor. Dat het gaat om satire wordt vergeten, dat het fragment wellicht snoeihard aanwijst dat zwarte piet racisme is en dus aangegrepen kan worden om racisme in Nederland aan de kaak te stellen, komt bij werkelijk niemand op. Volgens de gekwetsten aan tafel gaat het hier om racistische ‘grappen’ en dat kan – hoe grappig ook bedoeld – nooit of te nimmer.

Twintig minuten later komt Margriet van der Linden aan het woord. Zij bespreekt seksueel geweld tegen vrouwen en hoe vaak dat nog voorkomt, zelfs ook hier. Ook zij brengt een mediafragment mee om haar punt te ondersteunen. Nu een stukje uit satirisch programma  ‘Toren C’. Twee aso meiden staan met een beschaafde, ietwat verlegen man in de lift waar zij hem seksueel intimideren en vervolgens afpersen (om hem daarna onder bedreiging de lift uit te smijten). Gek genoeg hier geen enkele verontwaardiging. In tegendeel. Paul Witteman geeft aan dit een erg leuk programma te vinden. Margriet van der Linden zegt intens serieus: “Dit vind ik een voorbeeld van zeer goed, geslaagde satire. Een heel serieus onderwerp [wat aan de orde van de dag is]. Maar het wordt tot een zo bizar, satirisch niveau over de top getrokken, dat je denkt ‘nou dit is toch niet te geloven?’ En inderdaad, dit is niet te geloven.” Degenen die even hiervoor nog hevig verontwaardigd en gekwetst waren door het fragment uit ‘Volgende Week’, zitten nu breed glimlachend en vol plezier ja te knikken. Alsof ze willen zeggen: Ja, dit fragment verdiend het predikaat satire en mogen we allemaal hartelijk om lachen!

Blijkbaar is dus algemeen bekend wat het begrip satire inhoudt maar gaat die kennis linea recta de prullenbak in zodra het even niet aanstaat. Of misschien werkelijk een gevoelige snaar raakt, zoals bedoeld.

Omdat ik al verschillende keren uitgekafferd, verwijderd en geblokkeerd ben door mensen die zeggen ‘in gesprek’ te willen over Zwarte Piet maar blijkens de praktijk alleen zichzelf willen horen. Persoonlijk zie ik Zwarte Piet niet direct als racisme maar als onderdeel van een sprookje wat zichzelf voortdurend enigszins herschrijft. Maar als de ‘discussie’ iets heeft aangetoond, is het volgens mij in elk geval dat racisme in Nederland zwaar ingeburgerd zit en hele volksstammen sowieso maar blind een eind weg razen en tieren. Jammer dat men zich blijkbaar liever bezig houdt met uitspraken van mensen als Daphne Bunskoek of Anouk dan met de problemen die er werkelijk zijn.

Comments (4)



Powered by WordPress & theme based on Lovecraft